Ooit vormden de woningbouwcorporaties, de rijksoverheid en de gemeentes samen ‘de gouden driehoek’: de corporaties bouwden de woningen, het Rijk subsidieerde en de gemeentes leverden de benodigde grond tegen een vaste, relatief lage prijs. Dat model bestaat niet meer. Sinds 1995 zijn woningbouwcorporaties financieel zelfstandig. Zij moeten zelf hun nieuwbouw financieren en grondbeleid voeren. Bovendien kregen zij in 2013 de verhuurdersheffing op hun bord. Landelijk is sindsdien al meer dan 11 miljard euro aan verhuuropbrengsten van sociale verhuurders aan het Rijk afgedragen. Geld dat niet geïnvesteerd is in sociale nieuwbouw. Deze heffing wordt nu afgebouwd, maar dat gaat langzaam. 

Bovendien hebben de woningbouwcorporaties een forse financiële en technische opgave in de verduurzaming van hun bestaande woningbestand. Het is de vraag of onder die omstandigheden een doelstelling van 40 procent sociale verhuur nieuwbouw op de totale nieuwbouwproductie realistisch is.

Een alternatief is om het sociale deel van de woningbouw als verplichting op te leggen aan marktpartijen, zoals ontwikkelaars en professionele of particuliere beleggers. Maar regels rond de zelfbewoningsplicht en voorgenomen ingrepen in de commerciële huurmarkt maken dit soort partijen voorzichtig. Bovendien moet het financiële plaatje van een ontwikkelproject wel uitkomen. Dat zal bij een vereist percentage van 40 procent sociale koopwoningen niet altijd meevallen.

Naast twijfels over de haalbaarheid, rijst de vraag waarom voor 40 procent is gekozen en niet een lager of hoger percentage. Leidt het voorgestelde percentage tot de verhouding tussen sociale woningen en de vrije sector die ons eiland nodig heeft gezien de samenstelling van onze bevolking? En is dit percentage hetzelfde in alle kernen?